Komisja Europejska opublikowała pierwsze sprawozdanie z realizacji Europejskiej Deklaracji w sprawie Transportu Rowerowego, podpisanej w kwietniu 2024 r. przez Parlament Europejski, Radę i Komisję. Dokument ten uznaje transport rowerowy za pełnoprawny element europejskiej polityki mobilności, podkreślając jego rolę w ograniczaniu emisji, poprawie zdrowia i dostępności komunikacyjnej w miastach i regionach.
W sprawozdaniu wskazano, że obecnie w Europie funkcjonuje 900 tys. km infrastruktury rowerowej, a do 2030 r. planowane jest zrealizowanie kolejnych 12 tys. km nowych i zmodernizowanych tras finansowanych z funduszy unijnych o łącznej wartości 4,5 mld euro.
Europejskie ramy i priorytety
Deklaracja obejmuje osiem zasad i 36 zobowiązań politycznych. Obejmują one m.in.:
- rozwój krajowych strategii rowerowych,
- integrację jazdy na rowerze z transportem publicznym,
- wspieranie produkcji rowerów i logistyki rowerowej,
- działania na rzecz bezpieczeństwa oraz zbierania danych o ruchu rowerowym.
W ciągu pierwszego roku od przyjęcia deklaracji powstała sieć krajowych punktów kontaktowych ds. transportu rowerowego w 26 państwach UE. Koordynację działań prowadzi grupa ekspertów ds. mobilności miejskiej (EGUM), która zebrała 277 przykładów środków wdrożeniowych – w tym 79 zainicjowanych po kwietniu 2024 r.
Najwięcej działań odnotowano w zakresie tworzenia polityk rowerowych (22) i gromadzenia danych (17). Mniej postępów dotyczy obszarów inwestycji finansowych oraz rozwoju przemysłu rowerowego, co wskazuje na potrzebę dalszego wsparcia finansowego na poziomie unijnym i krajowym.
Luka w danych o turystyce rowerowej
Wątek ten został również poruszony podczas wydarzenia „Ustanowienie zrównoważonych destynacji turystycznych w UE”, które odbyło się w Parlamencie Europejskim z inicjatywy posłanki Eleny Kountoury. Marie Secrétant, reprezentująca European Cyclists’ Federation (ECF) i sieć EuroVelo, zwróciła uwagę na brak kompleksowych danych o wpływie turystyki rowerowej w Europie.
Jak podkreśliła, obecnie funkcjonujący EuroVelo Data Hub gromadzi informacje o ruchu rowerowym i jego efektach od 2021 r., jednak wciąż brakuje pełnoskalowego, porównywalnego badania dotyczącego znaczenia gospodarczego i społecznego turystyki rowerowej. Według Secrétant, takie dane są niezbędne, aby przekonać decydentów publicznych i sektor prywatny do inwestowania w rozwój infrastruktury i produktów turystyki rowerowej w całej Europie.
Zbieżność tego postulatu z ustaleniami raportu Komisji Europejskiej jest wyraźna – zarówno ECF, jak i Komisja wskazują, że systematyczne gromadzenie danych i ich analiza stanowią warunek skutecznego planowania, finansowania i monitorowania polityk rowerowych. Brak jednolitych standardów pomiarowych utrudnia ocenę efektów ekonomicznych, zdrowotnych i środowiskowych transportu rowerowego, co z kolei ogranicza możliwości długofalowego planowania inwestycji.
Przykłady krajowe i lokalne
W raporcie wskazano liczne inicjatywy krajowe i miejskie. Litwa przyjęła pierwszą krajową strategię transportu rowerowego, a w Hiszpanii rząd przeznaczył 4,7 mln euro na rozwój tras i parkingów rowerowych w mniejszych miastach. Bruksela wprowadziła stałe dopłaty do zakupu rowerów cargo dla przedsiębiorstw, a Włochy i Hiszpania formalnie przyjęły deklarację w swoich miastach (Parma, Barcelona).
Na poziomie legislacyjnym zaktualizowano m.in. Dyrektywę o egzekwowaniu przepisów drogowych, która ujednolica kary za niebezpieczne zachowania wobec rowerzystów w całej UE, oraz rozporządzenie TEN-T, wprowadzające obowiązek budowy bezpiecznych parkingów i ciągłości ścieżek rowerowych przy modernizacji infrastruktury transportowej.
Wspieranie zdrowej i dostępnej mobilności
Rower jest promowany w kontekście zdrowia publicznego i ograniczania zanieczyszczeń. Wspólne działania Komisji i WHO pokazują, że jazda na rowerze może zmniejszyć ryzyko chorób niezakaźnych o 10%. W ramach programu EU4Health finansowane są projekty zachęcające do codziennego poruszania się rowerem.
Szczególną uwagę zwraca się na dostępność mobilności dla wszystkich grup społecznych – m.in. poprzez programy takie jak „TandEM Women in Cycling” (szkolenia dla kobiet) oraz inicjatywy edukacyjne w Lyonie i innych miastach europejskich, zapewniające darmowe lekcje jazdy.
Komisja Europejska zachęca również państwa członkowskie do uwzględniania transportu rowerowego w planach społeczno-klimatycznych, m.in. poprzez dotacje do zakupu rowerów elektrycznych i towarowych w ramach Społecznego Funduszu Klimatycznego.
Polska uczestniczy w realizacji celów deklaracji, m.in. poprzez przygotowanie i wdrażanie strategii zrównoważonej mobilności miejskiej (SUMP) w ponad 400 obszarach miejskich do 2025 r. Wspomniane plany obejmują rozwój infrastruktury rowerowej, węzłów przesiadkowych oraz integrację z transportem kolejowym.
Wrocław został wskazany w raporcie Komisji jako przykład miasta, które aktywnie angażuje mieszkańców w planowanie działań rowerowych poprzez warsztaty i lokalne kampanie komunikacyjne.
Podsumowując dokument można stwierdzić:
- Postęp jest widoczny, ale nierówny szczególnie w obszarze finansowania i rozwoju przemysłu rowerowego.
- Polska i regiony, w tym Pomorskie, mogą wzmocnić pozycję poprzez aktywne wdrażanie planów SUMP i integrację tras rowerowych z transportem publicznym.
- Fundusze UE stanowią kluczowy czynnik umożliwiający modernizację infrastruktury i rozwój turystyki rowerowej.
- Rower staje się elementem polityki zdrowotnej, społecznej i środowiskowej nie tylko w dużych miastach, ale także w regionach o dużym potencjale turystycznym.
Czytaj więcej: https://transport.ec.europa.eu/news-events/news/eu-progress-cycling-greener-healthier-more-inclusive-mobility-2025-10-01_en
